Չիպոլինոյի արկածները | Գլուխ քսանմեկերորդ

Միստր Գազարոն արտասահմանյան զինվորական խորհրդատու է նշանակվում

Երբ վրա հասավ երեկոն, և ամրոցը թաղվեց խավարի մեջ, բարեկամներից ոմանք սկսեցին անհանգստանալ։

― Հետո՞ ինչ անենք մենք, ― հարցնում էր սանամեր Դդումը։ ― Մենք հո չե՞նք կարող ընդմիշտ մնալ այստեղ։ Սա մեր տունը չէ։ Մենք տուն ու տեղ ունենք, մեր աշխատանքն ու հոգսերը։
― Մենք միտք էլ չունենք ընդմիշտ մնալու այստեղ, ― պատասխանեց Չիպոլինոն։
― Թշնամիների հետ բանակցություններ կսկսենք և միայն կպահանջենք, որ մեզ բոլորիս ազատություն տան։ Երբ համոզվենք, որ մեզանից ոչ ոքի վնաս չեն պատճառի, անմիջապես կգնանք այստեղից։

― Իսկ ինչպե՞ս կպաշտպանվենք, ― միջամտեց սինյոր Սիսեռիկը, ― չէ՞ որ ամրոցի պաշտպանությունը ռազմական բավականին բարդ գործողություն է։ Հարկավոր է ստրատեգիա, տակտիկա և բալլիստիկա իմանալ։

― Ւսկ ի՞նչ բան է բալլիստիկան, ― հարցրեց սանամեր Դդումը։ ― Խնդրում եմ, սինյոր փաստաբան, անծանոթ բառերով մեզ չզարմացնեք։

― Ես ուզում եմ միայն հիշեցնել, ― կարմրելով բացատրեց Սիսեռիկը, ― որ մեր մեջ ոչ մի գեներալ չկա։ Իսկ ինչպե՞ս կռվել, երբ բանակի գլխին գեներալ չի կանգնած։

― Անտառում հիմա ամենաքիչը քառասուն գեներալ կա, ― ասաց Չիպոլինոն, ― չնայած դրան, նրանք մեզ բռնել չկարողացան։

― Կապրե՛նք կտեսնենք, ― ծանր հառաչելով քրթմնջքաց Սիսեռիկը։

Նա այլևս չէր ուզում վիճել, բայց չէր էլ հավատում, թե հնարավոր կլինի երկար ժամանակ ամրոցը պաշտպանել առանց ստրատեգիա, տակտիկա և բալլիստիկա իմացող գեներալի։

― Թնդանոթ չունենք, ― երկչոտությամբ միջամտեց սանամեր Դդումը։

― Գնդացիր չունենք, ― փնթփնթաց սոխ Պրասը։

― Հրացաններ չունենք, ― ավելացրեց վարպետ Խաղողը։

― Ամեն ինչ էլ կունենանք, մի՛ անհանգստացեք։ ― Իսկ հիմա հարկավոր է քնել։

Բոլորը գնացին քնելու։

Յոթ հոգի պառկեցին բարոն Նարնջի լայն մահճակալին և դեռ ութերորդի համար էլ տեղ կար։ Իսկ քավոր Դդումն ու քավոր Հավամրգին գնացին այգում գտնվող իրենց տնակը։

Մաստինոն, որին դրանից մի քանի օր առաջ նորից տեղավորել էին այդ տնակում, այնքան էլ սիրալիր չընդունեց նրանց։ Բարեբախտաբար այդ կատաղած շունը միշտ էլ օրենքը հարգում էր։ Ներկայացրած փաստաթղթերին նայելով, նա համոզվեց, որ իրոք տնակն իրեն չի պատկանում և գնաց իր հին բույնը։

Քավոր Դդումը հարմար նստեց տնակում և գլուխը պատուհանից դուրս հանեց, իսկ քավոր Հավամրգին պառկեց նրա ոտների մոտ։

― Ինչ հրաշալի գիշեր է, ― ասում էր քավոր Հավամրգին, ― ի՜նչ պայծառ երկինք է։ Տեսե՛ք, այն ի՞նչ է այնտեղ թռչում վեր․․․ մի՞թե հրթիռներ են։

― Իրոք, իշխան Լիմոնն անտառում հրավառություն էր սարքել, որպեսզի կոմսուհիներին զվարճացնի։ Նա իր զինվոր Լիմոնուկներին զույգ֊զույգ կապում էր և հրթիռի փոխարեն թնդանոթից կրակում։ Դա նրան զվարճալի տեսարան էր թվում։

Վերջ ի վերջո սինյոր Պոմիդորը մոտեցավ իշխանին և ականջին շշնջաց․

― Ձերդ մեծություն, ներեցեք, բայց դուք այդպես ձեր ամբողջ բանակը կկոտորեք։

― Ափսո՜ս, ― հառաչելով ասաց իշխանը և կարգադրեց զվարճությունը դադարեցնել։

― Ահա, հրավառությունը վերջացավ, ― պատուհանից դուրս նայելով ասաց քավոր Դդումը։

Իշխանն սկսեց հաշվել կենդանի մնացած զինվորներին, որ տեսնի կարելի՞ է շարունակել փախստականներին հետապնդելը թե ոչ։ Պարզվեց, որ այդ նպատակի համար դեռ բավականաչափ զինվոր կա։ Չնայած դրան, որոշեցին հետապնդումը թողնել առավոտյան։

Առայժմ իշխանը հրամայեց անտառում կոմսուհիների համար մի շքեղ վրան խփել։ Նրանց տեղավորեցին շատ փափուկ անկողնում, բայց հուզմունքից ու հետաքրքրասիրությունից նրանք երկար ժամանակ չէին կարողանում քնել։

Կեսգիշերը մոտ էր, երբ ասպետ Պոմիդորը գնաց անտառում զբոսնելու, որ նյարդերը հանգստանան։ (Հա՛, ես ձեզ չեմ ասել, որ հրավառությունից հետո բարկությունից ու չարությունից նրա մոտ ջղաձգություն սկսվեց) ։

«Ինչպիսի՜ հիմարություն, ― մտածում էր ասպետը, ― հրթիռների պատճառով այդքան առողջ զինվոր փչացնել»։

Նա մի բարձր բլուր եկավ, այն հույսով, որ եթե փախստականները խարույկ վառած լինեն, տեսնի։ Բայց դրա փոխարեն նա զարմանքով տեսավ, որ ամրոցի պատուհանները ուժեղ լուսավորված են։

«Երևի բարոնն ու հերցոգը առանց մեզ զվարճանում են, ― վրդովմունքով մտածեց նա, ― լա՛վ, հենց որ փախստականներին բռնենք ու Չիպոլինոյի հախիցը գանք, հարկ կլինի այդ երկու ձրիակերներից էլ ազատվել»։

Նա շարունակում էր ամրոցին նայել, և նրա չարությունը քանի գնում աճում էր։

«Դատարկապորտնե՜ր, ― զայրացած մտածում էր նա, ― ավազակնե՜ր, նրանք այս պառավ, հիմար կոմսուհիներին կսնանկացնեն, իսկ ինձ միայն դատարկ շշեր և հորթի ու ճտի ոսկորների կույտեր կմնան»։

Աստիճանաբար ամրոցի բոլոր լույսերը հանգան և միայն մի պատուհանից էր լույս երևում։

― Ասացե՜ք խնդրեմ, հերցոգ Մանդարինն առանց լույսի չի՜ կարող քնել, ― ատամների արանքից ֆշշում էր սինյոր Պոմիդորը։ ― Մի դրան տեսեք, վախենում է մթության մեջ մնալ։ Բայց այդ ի՞նչ է անում։ Բոլորովին ցնդել է։ Զվարճանում է լույսը հանգցնելով ու վառելով։ Այդպես անջատիչը կփչացնի, կարճ միացում կտա, և ամրոցը կայրվի։ Թո՛ղ, թո՛ղ անմիջապես, լսո՞ւմ ես, թե ինչ եմ ասում։

Սինյոր Պոմիդորը ինքն էլ չնկատեց, թե ինչպես է ամբողջ ձայնով մեկ գոռում։

«Իսկ եթե սա մի որևէ գաղտնի ազդանշան է, ― հանկարծ մտածեց նա, տեսնելով, որ այդ հիմար խաղը համառորեն կրկնվում է, ― ազդանշա՜ն։ Բայց ի՞նչ ազդանշան, ի՞նչ նպատակով, ո՞ւմն է ուղղված։ Ես մի ոսկի կտայի, եթե իմանայի, թե դա ի՛նչ է նշանակում։ Երեք կարճ բռնկում․․ երկու երկար․․․ նորից երեք կարճ։ Մթություն։ Բայց ահա ամեն ինչ նորից է կրկնվում։ Հերցոգը երևի ռադիոյով երաժշտություն է լսում և լույսը հանգցնելով֊վառելով ձայնակցում է ռադիոյին։ Գրազ կգամ, որ այդպես է։ Ա՛յ, թե ինչով է զբաղված անբանը»։

Սինյոր Պոմիդորը վերադարձավ ճամբար և, հանդիպելով պալատականներից մեկին, որին հասկացող մարդ էր համարում, հարցրեց, թե սա ազդանշանային այբուբեն գիտե՞արդյոք։

― Իհա՛րկե, ― պատասխանեց Լիմոնը, ― ես ազդանշանային դոկտոր֊պրոֆեսոր եմ, նույնիսկ հատուկ ֆակուլտետ եմ ավարտել։

― Որ այդպես է, չէ՞իք ասի ինձ, թե ինչ է նշանակում ահա այս ազդանշանը։

Եվ սինյոր Պոմիդորը պրոֆեսորին հայտնեց, թե ինչպիսի ազդանշաններ էր հաղորդում հերցոգը ամրոցից։

― Ս․․․ Օ․․․ Ս․․․ Այդ հո դժբախտության ազդանշան է, օգնության կանչ։

«Օգնությա՞ն, ― տագնապով մտածեց սինյոր Պոմիդորը։ ― Ուրեմն դա խաղ չէ։ Հերցոգն ազդանշանի միջոցով ուզում է ինչ֊որ բանի մասին մեզ տեղյակ պահել։ Նշանակում է նա վտանգի մեջ է, եթե այդպիսի ազդանշան է տալիս»։

Եվ առանց երկար մտածելու, ասպետը շտապեց ամրոց։

Այգի մտնելով, նա սուլեց, որ Մաստինոյին իր մոտ կանչի։ Սինյոր Պոմիդորն սպասում էր, թե շունը դուրս կթռչի իր բարեհարմար տնակից, բայց զարմանքով տեսավ, որ Մաստինոն դուրս է սողում իր հին բնից։

― Ի՞նչ է պատահել, ― հարցրեց ասպետ Պոմիդորը։

― Ես օրենք չեմ սիրում, ― տհաճությամբ պատասխանեց շունը։ ― Իսկական տերերն ինձ ներկայացրին միանգամայն անվիճելի փաստաթղթեր, և ես ստիպված՝ տնակը նրանց զիջեցի։

― Այդ ի՞նչ իսկական տերերն են։

― Ոմն Դդում և ոմն Հավամրգի։

― Իսկ նրանք որտե՞ղ են հիմա։

― Քնած են իրենց տանը։ Գոնե այդպես եմ ենթադրում, թեև չեմ հասկանում, թե ինչպես կարելի է այդքան անհարմար դիրքով քնել։ Բայց, ըստ երևույթին, ամրոցում նրանց համար տեղ չի եղել։

― Իսկ ո՞վ է գիշերում ամրոցում։

― Օ՜, շատ եկվորներ։ Ամենաստորին կարգի ժողովուրդ, ինչպես օրինակ, կոշկակարներ, երաժիշտներ, բողկեր, սոխեր և այլ խաժամուժ։

― Ուրեմն Չիպոլինո՞ն էլ այնտեղ է։

― Այո՛, ինձ թվում է, թե նրանցից մեկի անունն այդպես էր։ Ինչքան ես հասկացա, հերցոգը շատ վիրավորվել էր այդ կարգի հասարակության ներկայությունից։ Նա փակվեց իր սենյակում և ամբողջ օրը չերևաց։

«Նշանակում է նա գերության մեջ է, ― վճռեց Պոմիդորը։ ― Քանի գնում, գործերը վատանում են»։

― Ինչ վերաբերում է բարոն Նարնջին, ― շարունակեց շունը, ― ապա նա էլ է փակվել, միայն թե ոչ թե իր սենյակում, այլ չգիտես ինչու, մառանում։ Արդեն մի քանի ժամ է, ինչ լսում եմ, թե ինչպես են այնտեղ խցանները կրակում։

― Ո՜ւ, ո՜ւ, անիծված հարբեցող, ― ինքն իրեն քրթմնջաց սինյոր Պոմիդորը։

― Բայց ես չեմ կարող հասկանալ, թե ինչպես մեր Բալուկը մոռանալով իր կոմսական տիտղոսը, շփվում է այդքան ստոր ծագում ունեցող մարդկանց հետ։

Սինյոր Պոմիդորն անմիջապես սլացավ անտառ, արթնացրեց իշխանին ու կոմսուհիներին և պատմեց սոսկալի նորությունները։ Կոմսուհիներն ուզում էին իսկույն վերադառնալ ամրոց, բայց իշխանը խորհուրդ տվեց չշտապել։

― Մեր երեկոյան զվարճալիքից հետո մենք բավական քանակությամբ զինվորներ չունենք, որպեսզի գրոհն սկսենք գիշերը։ Սպասենք լուսաբացին, դա ավելի խելացի կլինի։

Նա կանչեց սինյոր Մաղդանոսին, որը թվաբանությունից ուժեղ էր, և կարգադրեց նորից հաշվել նորին մեծության տրամադրության տակ մնացած ուժերը։

Սինյոր Մաղդանոսը զինվելով մի կտոր կավճով ու քարե տախտակով, շրջեց բոլոր վրանները և ամեն մի զինվորի դիմաց տախտակի վրա մի խաչ քաշեց, իսկ գեներալների դիմաց՝ երկուական խաչ։ Պարզվեց, որ իշխանը դեռևս տասնութ Լիմոնուկ֊զինվոր և քառասուն Լիմոն֊գեներալ ունի։ Ընդամենը հիսուն մարդ, չհաշված սինյոր Պոմիդորին, սինյոր Մաղդանոսին, իրեն՝ իշխանին, կոմսուհիներին, խուզարկուին, նրա շանն ու մի քանի ձիերի։

Ասպետ Պոմիդորը ձիերից օգուտ չէր սպասում, բայց սինյոր Մաղդանոսը եռանդով սկսեց ապացուցել, որ ամրոցներ գրավելիս հեծելազոր ունենալը շատ օգտակար է, երբեմն նույնիսկ անհրաժեշտ։ Ստրատեգիական երկար վիճաբանւթյուն սկսվեց, և վերջ ի վերջո իշխան Լիմոնը համաձայնեց սինյոր Մաղդանոսի բերած փաստերի հետ ու նրան նշանակեց հեծյալ ջոկատի հրամանատար։

Ճակատամարտի պլանը մշակվեց միստր Գազարոյի մասնակցությամբ, որին այդ առիթով արտասահմանյան զինվորական խորհրդատուի կոչում շնորհեցին։

Զինվորական խորհրդատուն անմիջապես անցավ իր պարտականությունների կատարմանը։ Առաջին հերթին բոլոր զինվորներին ու գեներալներին խորհուրդ տվեց, որ սրանք իրենց դեմքերին ածուխ կամ մուր քսեն՝ պաշարման մեջ գտնվողներին վախեցնելու նպատակով։ Իշխանին այդ միտքը շատ դուր եկավ։ Նա հրամայեց մի քանի շիշ գինի բացել և, իր գեներալներին շարք կանգնեցնելով, սկսեց վառած խցանով անձամբ ներկել նրանց դեմքերը։

Այն գեներալները, որ արժանացել էին այդ պատվին, իրենց շատ շոյված էին զգում։

Մինչև արևածագ բոլոր գեներալների դեմքերն արդեն սևացել էին։ Բայց իշխանը դրանով չբավարարվեց։ Նրա մոտ դեռ շատ այրված խցան կար և պահանջեց, որ կոմսուհիներն ու սինյոր Պոմիդորն էլ դեմքերը սևացնեն։