Ջակոմո Լեոպարդի | Փոքրասիացի թափառական հովվի գիշերային երգը

Ի՞նչ ես անում, ո՛վ լուսին, այդտեղ երկնքում:

Ի՞նչ ես անում, դե ասա՛, դու լուռ ու մունջ իմ լուսին:

Ելնում ես դու իրիկվան ու ճանապարհ ես ընկնում,

խոկալով շրջում անապատներում ու հետո հանգչում երկնի անհունում:

Մի՞թե չես հոգնել ու չես հագեցել

Երկնային անծիր արահետները կտրել-անցնելով:

Դեռ չե՞ս ձանձրացել ու դեռ տենչո՞ւմ ես

զմայլվել չքնաղ այս հովիտներով:

Քո կյանքն էլ նման է

հովվի իմ կյանքին,

որ վեր է կենում արևածագին,

քշում է հոտը հանդերից անդին, ու աչքի առաջ

սփռված հոտեր, աղբյուրներ զուլալ ու վայրի խոտեր,

ապա խոնջացած հանգիստ է առնում իրիկնամուտին.

խաղա˜ղ հանգստի պահն է տակավին. ի՞նչ է հարկավոր հոգնած խեղճ հովվին:

Ասա՛, լուսնյա՛կ իմ,

ո՞րն է խորհուրդը հովվիս կյանքի:

Իսկ խորհո՞ւրդը երկնային կյանքի: Եվ դեպի ո՞ւր է

ինձ տանում, ասա՛, կյանքն իմ անցավոր,

ու քեզ դեպի ո՞ւր ընթացքդ հավետ:

Սպիտակամորուս ծերունին վտիտ,

Ցնցոտիավոր ու ոտաբոբիկ,

Ճամփա է ընկել աշխարհի բեռը ուսերին առած,

շվար ու մոլոր, սար ու ձոր ընկած,

սուր-սուր քարերի, ավազուտների, մացառ-փշերի

միջով վազում է, խենթի պես վազում, ուշ չի դարձնում

քամուն, փոթորկին, կիզիչ արևին, գիշերվա ցրտին,

վազում է, վազում, վազում հևիհև

կտրում է, անցնում հորձանք ու հեղեղ:

Ընկնում է, ելնում ու նորից վազում

առանց կանգառի, անդադար վազում:

Արնոտած, հոգնած, ուժասպառ եղած

Հասնում է այնտեղ, ու ամբողջ կյանքում

տենչում էր հասնել, ու ի՞նչ իմանա,

որ սարսափազդու ու հսկայական մի անդունդ է դա՝

մահվան անդունդը, որին հասնում է ու ահաբեկվում:

Է˜հ, կուսական իմ լուսին,

մարդուս կյանքն է այդպիսին, այնքան փուչ ու սին:

Ծնունդը մարդու ծանր է ու դժվար,

ու ծնունդն այդ՝ մահով պարուրված:

Կյանքի պարգևն այդ ի սկզբանե լի է տանջանքով ու տառապանքով:

Դեռ նոր-նորածին, ծնողներն անվերջ

ամոքում, սփոփում, օրոր են ասում լացող մանկիկին,

մխիթարում նրան լույս աշխարհ գալու, տանջվելու համար:

Հասակ առնելով, մանուկը նորից օգնություն է ակնկալում իր ծնողից:

Ու այդպես շարունակ,

ծնողներն անդուլ փորձում են նրան ուժ ու կորով տալ՝

քաջալերելով, որ ուժեղ լինի ու նաև սփոփում, որ այս աշխարհում

մարդը ծնվել է ու պիտի տանջվի իր ամբողջ կյանքում:

Ի՞նչն է կարևոր ծնողի համար.

իր իսկ զավակին լինել օգտակար:

Բայց հարց է ծագում, թե ինչի՞ համար լույս աշխարհ բերել,

ծնել ու սնել, կյանքի համար դողալ, հոգ տանել,

իսկ հետո անվերջ լուռ մխիթարել:

Եվ եթե կյանքը զուտ պատուհաս է ու ձախորդություն,

ապա ինչո՞ւ ենք այն լուռ հանդուրժում ու այդքան սիրում:

Դո՛ւ, անաղարտ, դո՛ւ միամիտ իմ լուսին

կյանքի օրենքն է այդպիսին:

Դո՛ւ, որ անմահ ես, ոչ մահկանացու,

խորթ է թերևս այն, ինչ լսում ես:

Դո՛ւ, միշտ մենավոր, հավերժ ուխտավոր,

այդքան մտածկոտ ու մտամոլոր,

գուցե թե գիտես գաղտնիքն այս կյանքի,

մեր տառապանքի, մեր տխուր ու լուռ լաց ու հոգոցի:

Գուցե թե գիտես գաղտնիքը մահվան: Թերևս գիտես,

թե ինչո՞ւ հանկարծ մարդը գունատվում ու անշնչանում

մահվան անդունդն է նա լուռ ընթանում

ու, թողնելով ընկեր, մտերիմ, այս աշխարհից անդարձ հեռանում:

Դու հաստատ գիտես բանը աշխարհի

ու առեղծվածը լույս ու խավարի

ու ժամանակի խորհուրդը խորին,

նրա ընթացքը հավիտյան, լռին:

Դու նաև գիտես, անկասկած գիտես,

խորհուրդը գարնան, ամռան ու ձմռան: Դու գիտես հաստատ,

թե ինչի համար գարունը այնքա˜ն քնքուշ է ժպտում,

ամառը այնքա˜ն ուժեղ է այրում, ու ձմեռն այնքա˜ն ցուրտ է ու դաժան:

Դու գիտես շատ բան, հազար ու մի բան,

դու գիտես բաներ, որ խեղճ հովիվս բնավ չգիտե:

Ու շատ հաճախ, երբ զմայլված

նայում եմ քեզ այդպես կախված, համր ու լուռ անապատում

թե ինչպես ես դու թափառում հեռո˜ւ հեռվում, կամ թե ինչպես

հանդարտ ու լուռ քո ընթացքով հետևում ես դու

իմ քայլքին ու իմ հոտին՝ երկար ու ձիգ մեր ճամփեքին:

Երբ վառվում են անշեջ աստղերն երկնի անհունում

Այնժամ ես միտք եմ անում ու անձայն խոսում.

Ինչի՞ համար են լուսատուներն այս,

ո՞վ է արարել աշխարհն այս անծիր,

և խորհրդավոր ու հավերժական լռությունը այս:

Իսկ ի՞նչ է գուժում անափ, անսահման մենությունը այս:

Եվ ո՞վ եմ ես, որ դատեմ այսպես տիեզերքի մասին

այս հսկայական, անեզր, դյութական,

նրանում ապրող բյուր էակների, իրերի մասին:

Այս ամենը զուր է, անիմաստ: Զուր եմ ճգնում

ու գլուխ կոտրում մեկնելու համար շարժումը անվերջ

Երկնի ու երկրի ամեն մի մարմնի, որ պտտվում, պտտվում

անդուլ, դառնում են նորից հենց իրենց սկզբին:

Ո՞րն է իմաստը այս հավերժ շարժման, բնավ չգիտեմ:

Իսկ դու անմահ, հավերժ ջահել իմ լուսնկա

գիտես ամենի խորհուրդը խորին, գիտես ամեն բան:

Ինձ միայն մի բան պարզ է ու հստակ.

որ պտույտներից այս հավերժական

իմ գոյությունից թշվառ ու տկար

շահեն գուցե թե լոկ ուրիշները.

ինձ համար կյանքը դառն է, անարդար:

Հոտ իմ մտերիմ, երանի˜ քեզ, որքան խաղաղ ես,

ցավին, տանջանքին դու անհաղորդ ես:

Օ˜, որքա˜ն եմ ես նախանձում քեզ:

Հազա˜ր երանի, որ չես զգում դու

մտատանջություն, տագնապ, անձկություն,

չունես դարդ ու ցավ, վիշտ ու տառապանք,

ամենամեծ արհավիրքն անգամ քեզ անլուր է միշտ:

Շատ եմ նախանձում, որ չես ապրում դու հրճվանք, խնդություն:

Երբ գալիս է պահը հանգստի, հանգչում ես խոտին, շվաքի հովին,

դու շա˜տ խաղաղ ես ու շա˜տ երջանիկ

ու այդպես խաղաղ ու երանավետ

անց ես կացնում դու ողջ տարին անհետ:

Ես էլ քեզ նման նստում եմ խոտին հանգիստ առնելու,

բայց ինձ տանջում է տհաճ մի ձանձրույթ,

սիրտս լցվում է անձկությամբ անափ,

ինչ-որ մի բան կրծում է միտքս ու մաշում հոգիս,

տագնապում է այն ու չի խաղաղվում:

Իմ ուզածն ի՞նչ է. ես էլ չգիտեմ: Ո՞րն է պատճառը իմ այս խռովքի:

Ինչո՞ւ անվերջ տառապում է հոգիս, չգիտեմ՝ ինչու:

Դու ի՞նչ ես զգում ու ի՞նչ վայելում, դժվար թե գիտնամ,

բայց հաստատ կասեմ. դու բախտավոր ես ու երանի˜ քեզ:

Որ չեմ շահում ես ու չեմ վայելում, դա դեռ ոչինչ է:

Հո՛տ իմ, ընկեր իմ, ինձ խռովում է բնավ ուրիշ բան

ու թե հանկարծ լեզու առնեիր, քեզ կհարցնեի.

Ասա՛ , ինչո՞ւ, ինչո՞ւ է այդպես.

երբ կանգ է առնում հանգստանալու ամեն կենդանի,

հագուրդ է տալիս իր հոգնությանը ու միշտ գոհանում, մինչդեռ

իմ հոգին հանգստիս պահին անվերջ տանջվում է ու չի խաղաղվում:

Ու թե հրաշքով թևեր առնեի,

թռչեի,գնայի ամպերից անդին,

հաշվեի աստղերն անթիվ, անհամար,

կամ որպես ամպրոպ ճայթեի լեռներում

գուցե թե լիեի ես շատ երջանիկ, հո՛տ իմ հարազատ,

գուցե թե լինեի ես շատ երջանիկ, լուսին իմ անեղծ:

Իսկ գուցե արդեն միտքս ճախրում,

Ճակատագիրն է նա այլոց կարդում.

ո՛վ էլ լինի նա, թե՛ մարդ արարած իր օրորոցում,

և թե կենդանի իր բնում, որջում,

անիծյալ է ու չարագուշակ ծնունդը նրա:

Իտալերենից թարգմանեց Արաքսյա Ստեփանյանը

Տես նաև Ջակոմո Լեոպարդի Բանաստեղծություններ

Ջակոմո Լեոպարդի | Փոքրասիացի թափառական հովվի գիշերային երգը

Բաժիններ

Ամենադիտված նյութեր

Լույս է տեսել

Գրիգոր Պըլտեան | Ամերիքա