Զիգմունդ Ֆրոյդ | Երազների մեկնություն

Գիրքը սկսվում է երազների բնույթի մասին տարբեր տեսությունների դիտարկմամբ: Երազը հոգեկան երևույթ է, որը կարելի է բացատրել: Դա թույլ կտա բացատրել հոգեկան հիվանդությունների (նևրոզ, պսիխոզ, հիստերիա) պատճառները: Երազը կարող է աննշան գրգիռը վերածել մեծ իրադարձության:

Երազը բաղկացած է մեր գիտակցված և չգիտակցված ցանկություններից: Դրանք հաճախ մոռացվում են, քանի որ չեն գիտակցվում: Երազը պարունակում է անցյալի հիշողություններ, որոնք առաջին հայացքից ներկայում կարևոր չեն: Մարդու ոչ մի տպավորություն անհետ չի կորչում: Երազի վրա ազդում են ինչպես արտաքին, այնպես էլ ներքին գրգռիչները: Մեկնությունը կարող է օգնել հայտնաբերել թաքնված և սկսվող հիվանդությունները:
Երազի իմաստը խույս է տալիս մեկնությունից, երբ փորձում են հավելել անհասկանալի պատկերները կամ կապակցել դրանք մեկ ամբողջության մեջ: Երազը խոսում է պատկերներով և ոչ թե հասկացություններով: Երազը բացահայտում է մեր անհայտ բնությունը, մեր անհայտ ցանկությունները, որոնք մենք վախենում ենք խոստովանել անգամ ինքներս մեզ: Երազների մեկնության համար անհրաժեշտ է այցելուի հոգեբանական նախապատրաստումը: Նա պետք է հրաժարվի սեփական երազների քննադատական վերլուծությունից:

Երազը հասկանալու համար պետք չէ վերցնել այն իր ամբողջության մեջ, այլ միայն դրա բովանդակության առանձին տարրերը: Տարբեր մարդկանց կարող են երազում երևալ բովանդակությամբ նման երազներ, սակայն դրանք կունենան տարբեր իմաստ և նշանակություն: Ամեն երազ ունի իմաստ և հանդիսանում է ցանկության իրագործում: Ֆրոյդը բերում է սեփական մի երազի օրինակը: Նա տեսել է իր հիվանդներից մեկին՝ Իրմային, որը բողոքել է կոկորդի ցավից: Ֆրոյդը երազում ասել է Իրմային, որ այդ կինն ինքն է մեղավոր իր ցավերի մեջ: Հոգեվերլուծաբանը կարծում է, որ երազում նա ինքն իրեն ազատել է Իրմայի հիվանդ մնալու և չբուժվելու պատասխանատվությունից: Իրման մի ժամանակ լքել էր իր կլինիկան և տարիներ հետո ծանոթ բժիշկը Ֆրոյդին ասել էր, որ Իրման Ֆրոյդի մոտ չի բուժվել: Երազը Ֆրոյդի ցանկությունն է ազատվել պատասխանատվությունից: Մեկ ուրիշ օրինակ՝ կինը տեսել է իր հագուստի վրա կաթի հետքեր: Սա նշանակում է հղիանալու ցանկություն:

Երազները իրենց բովանդակությամբ լինում են ակնհայտ և թաքնված: Թաքնվածները մեկնության կարիք ունեն: Երազը բաղադրվում է երկու ուժերի աշխատանքի արդյունքում՝ ցանկության և գրաքննության: Այս վերջինը աղճատում է ցանկությունը: Այսպես օրինակ՝ գրականության մեջ գրողը իր ցանկացած միտքը գրաքննության պայմաններում կարող է արտահայտել դիմելով ոչ թե մարդկային, այլ կենդանական կերպարներին:

Յուրաքանչյուր ոք ունի գաղտնի, արգելված ցանկություններ, որոնք նա չի կարող խոստովանել ոչ ինքն իրեն, ոչ էլ ուրիշներին: Դրանք նստած են անգիտակցականի խորքերում և չեն հասնում գիտակցության իրենց սկզբնական տեսքով, այլ ենթարկվում են աղճատման: Երազները, որոնք ունեն վախ, իրենց հիմքում ունեն որևէ չբավարարված սեռական ցանկություն (լիբիդո):

Տիպիկ երազների թվում, որոնք կարելի է մեկնել և որոնք այցելում են բոլոր մարդկանց, հետևյալներն են. 1. Երազները մերկության մասին, 2. Հարազատների մահը, 3. Քննության տապալումը, 4. Գնացքից ուշանալը, 5. Թռիչքը կամ վայրէջքը: Երկարավուն կամ սուր իրերը երազներում խորհրդանշում են արական սեռական օրգանները, իսկ արկղերը, դարակները, զամբյուղները և պայուսակները՝ իգական սեռական օրգանները:

Ֆրոյդը առաջ է քաշում այն միտքը, որ երազը օրգանիզմի էներգիայի պահպանման արդյունք է: Քնի մեջ օրգանիզմն ամբողջությամբ ամփոփվում է ինքն իրենով: Քունը երազի մեջ ձևափոխում է արտաքին գրգիռները պատկերների, որոնք պիտի մեղմեն իրական տպավորությունները երևակայականների միջոցով: Կրավորական-պասսիվ համակարգը Ֆրոյդը կոչում է անգիտակցական, իսկ ակտիվը՝ գիտակցական: Առաջինը առաջ է բերում աֆեկտներ, իսկ երկրորդը ենթարկում է դրանք ցենզուրայի:

Գրքի վերջում հեղինակն արտահայտում է այն միտքը, որ երազը տեղափոխում է մեզ ապագա, որը անցյալի երևակայական պատճենն է:

Տես նաև Հոգեվերլուծության տեսություն և Երեք տրակտատ սեռականության տեսության վերաբերյալ