Կառլո Կոլլոդի

Հենց որ Պինոքիոն մնաս բարով ասաց իր բարի ընկներ Թյուննոսին, սկսեց խարխափելով շարժվել Շնաձկան փորի, մթության մեջ և, շոշափելով ու մի քայլ ետ գնալով, մի քայլ առաջ, ուղևորվեց դեպի այն փոքրիկ լույսը, որը հեռո՜ւ, հեռու թույլ թարթում էր։

Քայլելիս նա զգաց, որ ոտքերը շլմփում են ինչ-որ յուղոտ ու սոթլիկ կեղտոտ ջրափոսում, ջրից էլ տապակած ձկան սուր հոտ է գալիս։

Որքան առաջ էր գնում, այնքան ավելի լույսը պարզ ու տեսանելի էր դառնում, մինչև որ, վերջապես, հասավ։ Իսկ երբ հասավ, ի՞նչ տեսավ։ Գրազ կգամ, որ չեք գտնի. տեսավ սփռոցով ծածկված մի փոքրիկ սեղան, որի վրա կանաչ բյուրեղապակյա շշի մեջ մի մոմ էր վառվում, կողքին էլ նստած էր ամբողջապես ալեհեր մի ծերուկ, որը կարծես ձյունից կամ թե հարած սերուցքից լիներ։ Այդ ծերուկը մի քանի կենդանի ձկնիկներ էր ծամլմորում և այն էլ այնպիսի կենդանի ձկնիկների, որ ուտվելիս բերանից փախչում էին։

Այդ տեսնելուն պես խեղճ Պինոքիոն այնպես ուրախացավ, որ քիչ էր մնացել խելքը թռցնի։ Ուզում էր ծիծաղել, լաց լինել, հազար ու մի տեսակ բաներ ասել, մինչդեռ դրա փոխարեն շփոթված մռմռում էր ու ինչ-որ կցկտուր և անմիտ բառեր բլբլում։ Վերջապես նրան հաջողվեց ուրախության մի ճիչ արձակել, ապա ձեռքերը տարածեց, նետվեց ծերունու գիրկը և սկսեց աղաղակել։

— Ախ, հայրիկ, վերջապես ձեզ կրկին գտա։ Սրանից հետո այլևս ձեզ բաց չեմ թողնի, բաց չեմ թողնի, բաց չեմ թողնի․․․

— Ուրեմն աչքերս ինձ չե՞ն խաբում,— ասաց ծերուկը, տրորելով աչքերը։— Ուրեմն դու իսկապե՞ս իմ սիրելի Պինոքիոն ես։

— Այո՛, այո՛, ես եմ, ուղղակի ես։ Եվ դուք ինձ արդեն ներել եք, ճի՞շտ է։ Ախ, հայրիկ ջան, ինչքան բարի եք․․․ Իսկ ես ընդհակառակը․․․ Ախ, եթե իմանայիք, թե որքան դժբախտություններ են թափել գլխիս, որքան ձախորդություններ եմ տեսել։ Պատկերացրեք, որ այն օրը, երբ դուք, խեղճ հայրիկ, վաճառելով ձեր պիջակը, Այբբենարան գնեցիք ինձ՝ դպրոց գնալու համար, ես փախա գնացի տիկնիկներին տեսնելու, իսկ տիկնիկների թատրոնատերն ինձ ուզում էր կրակը գցել, որպեսզի իր համար ոչխար խորովի, հենց նա էլ հետո ինձ հինգ ոսկեդրամ տվեց, որպեսզի բերեի ձեզ։ Բայց ես հանդիպեցի Աղվեսին ու Կատվին, նրանք ինձ տարան «Կարմիր Խեցգետին» պանդոկը, որտեղ իրենք գայլի պես լափեցին։ Այնտեղից էլ գիշերը մենակ գնալիս հանդիպեցի ավազակների, որոնք սկսեցին ետևիցս վազել։ Ես վազեցի, նրանք իմ հետևից, ես վազեցի, նրանք իմ ետևից, ես վազեցի՝ մինչև որ ինձ կախեցին մեծ Կաղնու ճյուղից, որտեղից էլ այն փոքրիկ, կապույտ մազերով աղջիկը մարդ ուղարկեց՝ ինձ կառքով տանեն, ու երբ բժիշկներն եկան ինձ տեսնելու՝ անմիջապես ասացին.— «Եթե մեռած չէ, ապա այդ կենդանի լինելու նշան է»,— և այդ ժամանակ ես փախա ու մի հատ էլ սուտ ասացի, որի պատճառով իմ քիթը սկսեց այնպես երկարել, որ սենյակի դռնից այլևս չէր անցնում, այդ պատճառով էլ ես Աղվեսի և Կատվի հետ գնացի այն չորս ոսկեդրամը հողի տակ թաղելու, որովհետև մեկը ծախսել էի պանդոկում, և թութակն էլ սկսեց ծիծաղել, իսկ երկու հազար ոսկեդրամի փոխարեն ոչինչ չգտա, և երբ դատավորը իմացավ, որ ինձ թալանել են, անմիջապես ինձ բանտ գցեց, որպեսզի ավազակներին բավարարություն տա։ Այնտեղից էլ դուրս գալու ժամանակ այգում մի լավ ճութ խաղող տեսա, որտեղ թակարդն ընկա, իսկ գյուղացին էլ սրբազան իրավունքով շան կապը գցեց իմ վզին, որպեսզի ես հավաբնի առաջ պահակ լինեմ, հետո տեսավ, որ ես անմեղ եմ, բաց թողեց, հետո էլ Օձը, որի պոչից ծուխ էր բարձրանում, սկսեց ծիծաղել և ծիծաղելիս սրտի երակներից մեկը կտրվեց, և այդպիսով ես վերադարձա փոքրիկ, գեղեցիկ աղջկա տունը։ Նա մահացել էր։ Աղավնին էլ տեսնելով, որ ես լաց եմ լինում, ասաց. «Ես տեսա, որ քո հայրը մի նավակ էր շինում, որ գար քեզ որոնելու»,— և ես էլ նրան ասացի. «Ա՜խ, եթե ես էլ թևեր ունենայի», և նա ինձ ասաց. «Ուզո՞ւմ ես հորդ մոտ գնալ»,— և ես էլ ասացի նրան. «Իհարկե, ուզում եմ, բայց ինձ ո՞վ կտանի նրա մոտ». և նա էլ ասաց. «Ես կտանեմ». և ես էլ ասացի. «Ո՞նց»,— և նա էլ ասաց. «Բարձրացիր իմ մեջքին»,— և այդպես ամբողջ գիշերը թռանք։ Հետո առավոտյան բոլոր ձկնորսները, որոնք ծովի կողմն էին նայում, ինձ ասացին. «Այնտեղ նավակի մեջ մի խեղճ մարդ կա, որ հիմա կխեղդվի»,— և ես էլ հեռվից անմիջապես ձեզ ճանաչեցի, որովհետև սիրտս վկայում էր. և ես ձեզ նշան արի, որ ափ գաք․․․

— Ես էլ քեզ ճանաչեցի,— ասաց Ջեպետտոն,— և մեծ ուրախությամբ ափ կգայի, բայց ի՞նչ արած։ Ծովը մեծ էր, մի կատաղի ալիք կործանեց իմ նավակը։ Այն ժամանակ մի ահեղ Շնաձուկ, որը լողում էր մոտերքում, հենց որ ինձ տեսավ, իսկույն դարձավ իմ կողմը և, լեզուն հանելով, ինձ լեզվի վրա առավ ու Բոլոնիայի կարկանդակի պես կուլ տվեց։

— Ինչքա՞ն ժամանակ է, որ այստեղ փակված եք,— հարցրեց Պինոքիոն։

— Արդեն երկու տարի է. երկու տարի, Պինոքիո, որ ինձ երկու դար է թվում։

— Հապա ինչո՞վ եք կերակրվել։ Որտեղի՞ց եք այդ մոմը գտել։ Ո՞վ է ձեզ լուցկի տվել՝ այդ մոմը վառելու համար։

— Հիմա ես քեզ ամեն ինչ կպատմեմ։ Ուրեմն, դու պետք է իմանաս, որ այն փոթորիկը, որը կործանեց իմ նավակը, խորտակեց նաև մի առևտրական նավ։ Նավորդները բոլորն էլ փրկվեցին, բայց նավը խորասուզվեց ջրի տակ։ Շնաձուկը, որ այն օրը հիանալի ախորժակ ուներ, ինձ կուլ տալուց հետո կուլ տվեց նաև այդ նավը․․․

— Ինչպե՞ս, ամբողջ նավը մի բերա՞ն արեց,— զարմացած հարցրեց Պինոքիոն։

— Ամբողջը՝ մի բերան. դուրս շպրտեց միայն միջնակայմը, որովհետև ձկան փշի պես մնացել էր ատամի արանքին։ Իմ բախտից այդ նավի վրա բարձած էր մետաղյա տուփերով պահածո միս, պաքսիմատ, շշերով գինի, չամիչ, պանիր, սուրճ, շաքար, բնաճարպե մոմ և ծծմբե լուցկու տուփեր։ Այս բոլոր բարիքների շնորհիվ կարողացա երկու տարի կերակրվել։ Բայց այսօր ամեն ինչ արդեն վերջացել է. պահեստում այլևս ոչինչ չկա, և այս վառած մոմը, որ տեսնում ես, վերջին մոմն է՝ ինչ մնացել է․․․

— Իսկ դրանից հետո՞․․․

— Դրանից հետո, սիրելիս, երկուսս էլ կմնանք մթնում։

— Այդ դեպքում, սիրելի հայրիկ,— ասաց Պինոքիոն,— էլ ժամանակ կորցնելու կարիք չկա։ Պետք է մտածել իսկույն փախչելու մասին․․․

— Փախչելո՞ւ․․․ բայց ինչպե՞ս։

— Շնաձկան երախից դուրս վազել ու թռչել ծովը։

— Դու լավ ես ասում, բայց ես, սիրելի Պինոքիո, լող տալ չգիտեմ։

— Ի՞նչ կարևոր է․․․ Դուք կբարձրանաք և կնստեք իմ ուսերին, իսկ ես, որ լավ լողորդ եմ, ձեզ ողջ և առողջ ափ կհանեմ։

— Դրանք երազանքներ են, տղաս,— պատասխանեց Ջեպպետոն, օրորելով գլուխն ու տխուր ժպտալով։— Հնարավո՞ր բան է, որ քեզ նման մի մետր հասակ ունեցող բուրատինոն կարողանա այնքան ուժ ունենալ, որ ինձ լող տալով ուսերի վրա տանել։

— Փորձեք և կտեսնեք։ Համենայն դեպս, եթե երկնքում գրված է, որ պետք է մեռնենք, ապա գոնե կարող ենք նրանով մխիթարվել, որ իրար գրկած ենք մեռնում։

Եվ այլևս ոչինչ չավելացնելով, Պինոքիոն մոմը ձեռքն առավ և, լուսավորելու համար առաջ անցնելով, ասաց հորը.

— Եկե՛ք իմ ետևից և մի վախեցեք։

Այսպես քայլելով բավական տարածություն գնացին, անցնելով Շնաձկան փորի ու ստամոքսի միջով։ Բայց հասնելով այնտեղ, որտեղից սկսվում էր հրեշի հսկայական կոկորդը, մտածեցին՝ ավելի լավ է մի փոքր կանգ առնել ու նայել՝ փախչելու հարմար պահ ընտրելու համար։

Այժմ անհրաժեշտ է իմանալ, որ Շնաձուկը շատ ծեր լինելով և տառապելով շնչարգելությամբ ու սրտխփոցով, ստիպված էր քնել բերանը բաց։ Հետևապես, երբ Պինոքիոն մոտեցավ կոկորդի մուտքին և նայեց վեր, այդ հսկայական չռված երախի բացվածքից տեսավ աստղազարդ երկինքն ու լուսնի հրաշագեղ լույսը։

— Փախչելու ամենահարմար ժամն է,— փսփսաց Պինոքիոն, շրջվելով դեպի հայրը։— Շնաձուկը արջամկան պես քնած է, ծովը խաղաղ է և դրսում էլ ցերեկվա նման լույս։ Ուրեմն, հայրիկ, եկ իմ ետևից, մի քիչ հետո փրկված ենք։

Ասածն՝ արած էր. ծովային հրեշի կոկորդով վեր բարձրացան և, հասնելով նրա հսկայական երախին, սկսեցին ոտքերի ծայրով քայլել լեզվի երկարությամբ, լեզուն այնքան լայն էր ու երկար, որ թվում էր, թե դեպի պարտեզ տանող ճանապարհ է։

Էն է հա, ուզում էին ուժեղ թռիչք գործել ծովն ընկնելու և լող տալու համար, երբ հենց այդ վայրկյանին Շնաձուկը փռշտաց։ Բայց փռշտալու ժամանակ այնքան ուժեղ ցնցվեց, որ Պինոքիոյին ու Ջեպետտոյին ետ շպրտեց ու գցեց ստամոքսի խորքը։

Այդ ուժեղ հարվածի ժամանակ մոմը հանգավ, և հայր ու որդի մնացին մթում։

— Իսկ հիմա՞,— լրջանալով հարցրեց Պինոքիոն։

— Հիմա, տղաս, բոլորովին կորած ենք։

— Ինչո՞ւ ենք կորած։ Ինձ տվեք ձեր ձեռքը, հայրիկ, և զգույշ, չսայթաքեք։

— Ո՞ւր ես տանում ինձ։

— Պետք է կրկին փորձենք փախչել։ Եկեք ինձ հետ և մի՛ վախենաք։

Այսպես ասելով, Պինոքիոն բռնեց հոր ձեռքը, և, միշտ ոտքերի ծայրերի վրա քայլելով, հրեշի կոկորդով կրկին վեր բարձրացան։ Այնուհեւտև անցան ամբողջ լեզուն և բարձրացան երեք շարք ատամների վրայով։ Թռչելուց առաջ Պինոքիոն ասաց հորը.

— Բարձրացեք նստեք ուսերիս և ամո՜ւր-ամուր բռնեք ինձանից։ Մնացածն իմ գործն է։

Հենց որ Ջեպետտոն մի լավ իրեն տեղ արեց տղայի ուսերին, Պինոքիոն վստահորեն նետվեց ծովը և սկսեց լող տալ։

Ծովը հալած յուղի նման խաղաղ էր, լուսինը փայլում էր շռայլորեն, իսկ Շնաձուկը դեռ քնած էր այնպիսի խոր քնով, որ նրան չէր արթնացնի նույնիսկ թնդանոթի կրակոցը։

Հաջորդ գլուխները կարդա Այստեղ