Վոլֆգանգ Գյոթե | Երիտասարդ Վերթերի տառապանքները

Վեպը բաղկացած է երկու մասից՝ Վերթերի գրած նամակներից և հրատարակչի արած հավելումից: Վերթերի նամակները հասցեագրված են ընկերոջը՝ Վիլհելմին:

Վերթերը ոչ հարուստ ընտանիքի զավակ է՝ կիրթ, բարձր գնահատող պոեզիան և երաժշտությունը: Տեղափոխվում է փոքրիկ քաղաք, այնտեղ մենության և ամենատարբեր խոհերին տրվելու համար: Վայելում է բնության տեսարանները, շփվում է հասարակ մարդկանց հետ, կարդում է իր սիրած Հոմերոսին, նկարում է: Մի պարահանդեսի ժամանակ ծանոթանում է Շարլոտտե Ս.-ի հետ և սիրահարվում է նրան: Լոտտեն, ինչպես աղջկան կոչում են մտերիմները, քաղաքային ամտմանի դուստրն է՝ ինը զավակներից մեկը: Մայրը մահացել է և Շարլոտտեն, չնայած իր երիտասարդությանը կարողացել է փոխարինել մորը իր եղբայրների և քույրերի համար: Ոչ միայն գեղեցիկ է, այլև ունի ինքնուրույն մտածելակերպ: Արդեն ծանոթության առաջին օրը Վերթերը և Շարլոտտեն զգում են որոշակի ընդհանրություն:

Այսուհետ Վերթերը գրեթե ամեն օր լինում է ամտմանի տանը: Լոտտեի հետ այցելում են հիվանդ քահանային, խնամում են մի հիվանդ տիկնոջ քաղաքում: Լոտտեի հետ անցկացրած յուրաքանչյուր վայրկյան Վերթերի համար երջանկություն է: Սակայն նրա սերը դատապարտված է տառապանքի, քանզի Լոտտեն ունի փեսացու: Դա Ալբերտն է, որը հավակնում է բարձր պաշտոնի:

Ալբերտը բարեկամաբար է վերաբերվում Վերթերին, և այդուհանդերձ սա խանդում է Լոտտեին նրա հանդեպ: Ալբերտը կիրթ է, խոհեմ, համարում է Վերթերին արտասովոր մարդ: Վերթերը շատ ծանր է տանում երրորդ անձի ներկայությունը Լոտտեի հետ հանդիպումների ժամանակ: Նա մե´րթ շատ գրգռված և թվացյալ ուրախ է, մե´րթ մելամաղձոտ:

Մի օր նա պատրաստվում է ձիով բարձրանալ սարերը և խնդրում է Ալբերտից նրա ատրճանակները: Ալբերտը տալիս է դրանք, սակայն զգուշացնում է, որ լիցքավորված չեն: Մի ատրճանակը Վերթերը դնում է քունքին: Այս արարքը լուրջ վեճ է ծնում երիտասարդների միջև: Վերթերը պատմում է աղջկա մասին, որը լքված լինելով իր սիրեցյալի կողմից, իրեն նետում է գետը: Ալբերտն այդ արարքը համարում է հիմարություն, քանի որ խոհեմ մարդն այդչափ չի տրվի զգացմունքներին:

Ծննդյան օրը Վերթերը փաթեթ է ստանում Ալբերտից: Փաթեթի մեջ Լոտտեի զգեստի ժապավենն է. այն զգեստի, որ Լոտտեն կրում էր նրանց ծանոթության օրը: Վերթերը հասկանում է, որ անհրաժեշտ է զբաղվել մի բանով, որպեսզի դա շեղի իրեն մռայլ մտքերից: Հեռանալուց առաջ հանդիպում է Լոտտեի հետ: Լոտտեն չի ողջունում նրանց բաժանումը և Վերթերի հեռանալը: Խոսում է մոր մահվան մասին և այն մասին, թե որքան ծանր էր մոտ մարդու կորուստը: Եվ այդուհանդերձ Վերթերն իր մեջ ուժ է գտնում հեռանալու:

Մեկնում է ուրիշ քաղաք և ծառայության անցնում: Նրա վերադասը հիմար պեդանտ է: Բայց Վերթերը մտերմանում է կոմս ֆոն Կ.-ի հետ: Ծանոթանում է նաև երիտասարդ ֆրոյլայն Բ.-ի հետ, որին պատմում է Լոտտեի հանդեպ իր սիրո մասին: Բախումներ է ունենում իր վերադասի հետ, որը բողոքում է Վերթերի դեմ ղեկավարներին:

Կոմս Կ.-ի տանը պատահած անախորժությունից հետո ստիպված է լքել քաղաքն ու ծառայությունը: Վերթերը համարվում է ցածր դասի ներկայացուցիչ և որպես այդպիսին չպիտի զրույցի բռնվեր կոմսի տանը իրենից բարձր դասի մարդկանց հետ:

Մի փոքր ճամփորդում է: Լինում է հայրենի քաղաքում: Սակայն, չդիմանալով բաժանմանը, վերադառնում է Լոտտեի քաղաքը. Լոտտեն արդեն ամուսնացել է Ալբերտի հետ: Երիտասարդ զույգը երջանիկ է. Վերթերի հայտնվելը սկսում է խանգարել նրանց ընտանեկան անդորրը: Լոտտեն խղճահարություն է ապրում՝ տեսնելով Վերթերի տառապանքները:

Մի օր զբոսանքի ժամանակ Վերթերը հանդիպում է խելագար Հայնրիխին, որը ծաղիկ է հավաքում իր սիրելիի համար: Ավելի ուշ Վերթերն իմանում է, որ Հայնրիխի խելագարության պատճառը սիրահարվածությունն է: Վերթերը հասկանում է, որ չի կարող վերջ դնել իր տառապանքին:

Այստեղ Վերթերի նամակների մասն ընդհատվում է: Հետագա իրադարձությունների մասին իմանում ենք հրատարակչի հաղորդումներից:

Լոտտեի հանդեպ սերը անտանելի է դարձնում Վերթերին շրջապատի համար: Մյուս կողմից նա ավելի ու ավելի հաստատակամ է դառնում կյանքին վերջ տալու իր որոշման մեջ: Լոտտեի հետ կարդում են Օսիանից իր արած թարգմանությունները: Ընթերցման ժամանակ Վերթերը շատ է մոտենում Լոտտեին, ինչի համար վերջինս խնդրում է Վերթերին հեռանալ:

Գալով տուն Վերթերը գրում է հրաժեշտի նամակ և ծառային ուղարկում է Ալբերտի մոտ ատրճանակների ետևից: Կեսգիշերին Վերթերի սենյակից լսվում է կրակոց: Առավոտյան ծառան գտնում է Վերթերին մահամերձ: Եկած բժիշկը ոչնչով օգնել չի կարողանում: Ալբերտը և Լոտտեն ծանր են տանում Վերթերի մահը: Նրան թաղում են քաղաքից ոչ շատ հեռու, այն տեղում, որն ինքն էր ընտրել:

Տես նաև Ֆաուստ, Վիլհելմ Մայստերի ուսումնառության տարիները և Արևմտաարևելյան դիվան