Օկտավիո Պաս

Որպես լատինաամերիկացի բանաստեղծ Օկտավիո Պասը (1914 - 1998) մշտապես փորձել է համադրել մարդկության համայն հոգևոր փորձի ամենատարբեր դրսևորումները: Մեքսիկացի Օկտավիո Պասին բնորոշ են ազգային մշակույթի սովորույթների մշտական համադրումները, ինչպես նաև իսպանական բարոկկոյի քնարերգության տարրերը, արևմտաեվրոպական սյուրռեալիզմի փնտրտուքը և արևելյան կրոնափիլիսոփայական էկլեկտիզմը: Նրա պոեզիայի գլխավոր մոտիվներն են՝ անհատը, կյանքը, մահը, ժամանակը, սերը և պոեզիան:

Օկտավիո պասի առաջին շրջանի գլխավոր առանձնահատկություններն են պարզ լեզուն և դրա զուգակցումը խորքային ընդհանացումների հետ, որը նա կոչում է խոսքի անջատում առօրեական լեզվից: Նշված առանձնահատկությունը առաջինը նկատել է Ալբերտին: Չգրելով հեղափոխական թեմաներով, և այդկերպ դուրս գալով իր ժամանակակից մյուս մեքսիկացի բանաստեղծների ընդհանուր հոսանքի դեմ, նա ըստ էության միակ իսկական հեղափոխական բանաստեղծն է, որովհետև արմատապես հեղաշրջում է լեզուն:

Հասուն շրջանում բանաստեղծը սկսում է ավելի մեծ տուրք տալ սյուրռեալիստական մեթոդին: Այս իմաստով նա միշտ կաևորել է Անդրե Բրետոնի «Խելագար սերը» երկը և համարել է այն ժամանակակից արվեստի դարպասը: Չնայած նրա վրա սյուրռեալիզմի թողած ահռելի ազդեցությանը, Պասն իրեն երբեք չի համարել սյուրռեալիստ բանաստեղծ: Իր վերաբերմունքը սյուրռեալիզմի նկատմամբ նա արտահայտել է «Սյուրռեալիզմ» զեկույցում, «Մոգական մշակույթ» հոդվածում և «Անդրե Բրետոնը կամ նախասկզբի փնտրտուքը» էսսեյում: Սյուրռեալիզմը մնում է նրա համար ավելի շուտ հոգեվիճակ: Դա ձգտումն է դեպի իրականը, որովհետև թույլ է տալիս խախտել քաղաքակրթության սառած շրջանակները և դուրս գալ դեպի ճշմարիտ իրականություն: Ձգտելով ազատության արվեստագետը նախ և առաջ սկսում է լեզվի նկատմամբ անհրաժեշտ բռնությունից:

Օկտավիո Պասի ժառանգության մեջ մեծ տեղ է գրավում էսսեն: Դա բանաստեղծի ինքնարտահայտման միջոցն է, որը պայմանավորված է մի շարք հանգամանքներով՝ մի կողմից ձևակերպելու սեփական էսթետիկայի սկզբունքները, իսկ մյուս կողմից՝ արտահայտվելու այն պրոզաիկ հարցերի մասին, որոնց մասին նրան թույլ չէր տալիս խոսել պոեզիան: Հատկապես հարկ է նշել «Մենության լաբիրինթոսը», «Աղեղն ու քնարը» և «Կնձենու տերևները» էսսեները: Պասը նկատել է, որ բանաստեղծությունը և էսսեն իր համար կից անոթների համակարգ է:

Հնդկաստանում եղած ժամանակ Պասը ուշադրություն է դարձնում և վերաիմաստավորում է իր համար ճանաչողական եղանակների եվրոպական և արևելյան արմատական տարբերությունը: Եվրոպայում ճանաչողության առարկան վերացարկման արդյունք է, իսկ Արևելքում՝ կոնկրետ փորձի առարկա: Նրան, որպես երրորդ աշխարհի ներկայացուցչի անչափ հրապուրում է այն միտքը, որ լատինաամերիկյան մշակույթը կարող է հանդես գալ միավորող դիրքերում:

Բանաստեղծը տարվել է նաև ստրուկտուրալիզմով: Հայտնի է, որ ազգերի և մշակույթների տարբերությունների նկատմամբ ստրուկտուրալիզմն ունի իր հատուկ մոտեցումը, որն անչափ համահունչ էր մշակութային սինթետիզմի մասին Պասի պատկերացումներին:

Պասը իր պոետական աշխարհայացքի շրջանակներում մերժում է ռացիոնալիզմը, հիերարխիզմն և տրամաբանական դուալիզմը:

Օկտավիո Պասի բանաստեղծական ժողովածուներն են.

1933։ Luna silvestre

1936։ No pasarán!

1937։ Raíz del hombre

1937։ Bajo tu clara sombra y otros poemas sobre España

1941։ Entre la piedra y la flor

1942։ A la orilla del mundo

1949։ Libertad bajo palabra

1954։ Semillas para un himno

1957։ Piedra de Sol (Արևի քար)

1958։ La estación violenta